کمال خان هوت معروف به ملا کمالان (زاده ۹ شهریور ۱۳۲۰ – درگذشته ۱ اسفند ۱۳۸۸) یکی از خوانندگان موسیقی مقامی بلوچی و از نوازندگان تنبورک در سیستان و بلوچستان بود. سبک خوانندگی کمال خان، پهلوانی است که از اصیلترین و قدیمیترین گونههای موسیقی بلوچی است، در بلوچستان رواج داشته و اعتبار و ارزش بسیاری نزد بلوچها دارد.
بی بی شمشوک یکی از اولین خوانندگان زن بلوچستان ایران که صدایش بغض را در گلو می آورد متأسفانه او در عرصه موسیقی به جایی که باید برسد، راه پیدا نکرد و در یکی از فقیرترین روستاهای بلوچستان به نام باهو کلات زندگی می کند
"دپگال" (یا "دپگال بلوچی") به نوعی از شعرها و آهنگهای سنتی بلوچی اطلاق میشود که به موضوعات مختلفی از جمله غم، درد، و طبیعت پرداخته و به طور خاص از احساسات و تجربههای شخصی یا اجتماعی الهام میگیرد.
این نوع شعرها معمولاً دارای متنی عاطفی و عمیق هستند که به نوعی به تفسیر و بیان احساسات عمیق انسانی میپردازند. در این اشعار، احساسات نظیر حزن، تنهایی، عشق و رابطه با طبیعت به شیوهای بسیار زیبا و هنری بیان میشود.
دپگالها به خاطر احساسات عمیق و صادقانهای که درون خود دارند، محبوبیت خاصی در فرهنگ بلوچی به دست آوردهاند و به طور معمول توسط خوانندگان سنتی بلوچی اجرا میشوند. این اشعار میتوانند از تجارب زندگی روزمره، مشکلات اجتماعی، و زیباییهای طبیعی الهام گرفته باشند و به صورت زبانی شاعرانه و موزیکال ارائه شوند.
این نوع شعرها نه تنها به عنوان بخشی از هنر و فرهنگ بلوچی شناخته میشوند، بلکه در حفظ و انتقال تاریخ و فرهنگ مردم بلوچی نقش مهمی دارند